Władysław Spychaj-Sobczyński

Wojsko i służby mundurowe

Władysław Spychaj-Sobczyński, znany również pod pseudonimami „Spychaj” oraz Jurand, to postać o bogatej biografii, która odcisnęła znaczący ślad w historii Polski. Urodził się 10 marca 1904 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim, a jego życie zakończyło się 2 października 1986 roku w Warszawie.

Był on nie tylko działaczem Komunistycznej Partii Polski, ale także pełnił kluczowe role w różnych instytucjach państwowych. W okresie swojej kariery był funkcjonariuszem NKWD oraz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, osiągając stopień podpułkownika w 1952 roku. Jego zaangażowanie obejmowało m.in. rolę szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie oraz w Kielcach, co miało miejsce w kontekście dramatycznych wydarzeń po II wojnie światowej, takich jak pogrom kielecki w 1946 roku.

Od 1950 do 1952 roku Spychaj-Sobczyński był dyrektorem Biura Paszportów Zagranicznych Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie miał wpływ na politykę migracyjną kraju. Później, w latach 1960–1962, pełnił funkcję attaché wojskowego PRL w Ludowej Republice Bułgarii, gdzie służył w stopniu pułkownika ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Władysław Spychaj-Sobczyński był synem Wincentego oraz Katarzyny. Swoją edukację zakończył na siedmiu klasach szkoły powszechnej. W 1924 roku przystąpił do Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK), a rok później do Komunistycznej Partii Polski (KPP). W okresie przed II wojną światową, z uwagi na swoje zaangażowanie w działalność komunistyczną, był wielokrotnie więziony w takich miastach jak Sandomierz, Radom, Łomża oraz Wronki.

W roku 1940 ukończył kurs wywiadowczy przy NKWD, który odbył się w Smoleńsku. W tej instytucji powstał szkolny batalion NKWD, nazywany Aleksandrowskaja Szkoła. Kształciło się tam około 200 starannie wybranych przez NKWD przedstawicieli różnych narodowości, w tym Polaków, Ukraińców, Żydów oraz Białorusinów. Program nauczania obejmował zarówno zajęcia wojskowe, jak i wywiadowcze oraz polityczne.

W listopadzie 1941 roku Spychaj-Sobczyński został funkcjonariuszem NKWD. Później przeszedł na kurs do Gorkiego, a następnie został przerzucony na teren Polski, okupowanej przez Niemców, gdzie od 1943 roku objął stanowisko szefa bezpieczeństwa Obwodu II – Lublin w Armii Ludowej.

Na przełomie października i listopada 1944 roku, przeszedł samolotem przez linię frontu niemiecko-sowieckiego do Lublina, gdzie otrzymał polecenie objęcia funkcji zastępcy kierownika Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego dla województwa kieleckiego, którego tymczasową siedzibą były Rytwiany. Od 28 czerwca 1945 roku pełnił rolę kierownika WUBP w Rzeszowie, a później w Kielcach, gdzie był na stanowisku podczas tragicznych wydarzeń pogromu kieleckiego.

Od 1 lutego 1947 do 29 września 1950 roku, piastował funkcję zastępcy szefa oraz szefa Zarządu Informacji Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wojsk Ochrony Pogranicza. 15 czerwca 1950 roku został dyrektorem Biura (Wydziału) Paszportów Zagranicznych Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Z pracy w organach bezpieczeństwa został zwolniony 20 stycznia 1952 roku po zarzucie Biura Specjalnego o współuczestnictwo w mordowaniu Żydów podczas walk partyzanckich w Armii Ludowej.

W 1953 roku Spychaj-Sobczyński został przyjęty do Ministerstwa Obrony Narodowej. W 1960 roku został wyznaczony przez Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego na stanowisko attaché wojskowego morskiego i lotniczego w Ludowej Republice Bułgarii, gdzie pełnił swoją funkcję od 15 czerwca 1960 do 5 listopada 1962 roku.

Zmarł w Warszawie, a jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie (kwatera E-VI-1-4-4).

Ordery i odznaczenia

Władysław Spychaj-Sobczyński otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień w uznaniu jego zasług. Wśród nich znalazły się:

  • Order Krzyża Grunwaldu III klasy,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 10 października 1945,
  • Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”, przyznana w 1967 roku.

Przypisy

  1. Władysław Sobczyński w katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa BIP IPN
  2. Wyszukiwarka cmentarna – warszawskie cmentarze.
  3. M.P. z 1945 r. nr 44, poz. 109 „za działalność w konspiracji, udział w walkach partyzanckich i za zasługi w organizowaniu służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej”.
  4. Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 13, 15.08.1967 r., s. 1–2.
  5. Początki władzy ludowej na Kielecczyźnie 1969 r., s. 62.
  6. Na wysuniętych posterunkach 1977 r., s. 525.

Oceń: Władysław Spychaj-Sobczyński

★★★★★
Średnia ocena:4.69 Liczba ocen:12