Leon Szpilman

---

Życiorys

Leon Szpilman pochodził z rodziny o bogatych tradycjach muzycznych. Jego kuzynem był znany kompozytor i pianista Władysław Szpilman. Naukę gry na pianinie rozpoczął w wieku zaledwie czterech lat, a już w wieku dziewięciu lat zaczął dorabiać po lekcjach jako taper w iluzjonie. Przed wybuchem II wojny światowej był członkiem kapeli klezmerskiej w swoim rodzinnym mieście, Ostrowcu.

Krótko po rozpoczęciu konfliktu zbrojnego zawarł związek małżeński. W trakcie okupacji niemieckiej, do października 1942 roku, przebywał w ostrowieckim getcie, gdzie zainicjował tworzenie orkiestry. Dodatkowo, w getcie udzielał lekcji gry na akordeonie jednemu z niemieckich żołnierzy, który uprzedził go o planowanej likwidacji getta. Po ucieczce z getta ukrywał się wraz z żoną w Puszczy Iłżeckiej, a następnie przez osiemnaście miesięcy wraz z żoną i szwagrem był ukrywany przez rodzinę Henryka Wrońskiego w domu przy ul. Denkowskiej 12 w Ostrowcu.

Po zakończeniu wojny Leon i Maria Szpilmanowie opuścili Polskę. W 1947 roku, podczas pobytu w obozie dla przesiedleńców w niemieckim Furstenfeldbruck, skomponował swój najbardziej znany utwór pod tytułem „Rapsodia 1939–1945” (który przez wiele lat przeleżał w walizce do końca lat 90. XX wieku). W 1948 roku osiedlił się w Toronto, w Kanadzie, gdzie zmienił nazwisko na Spellman. W Kanadzie mieszkała również jego starsza siostra Chana.

W Toronto prowadził zespół taneczny Orkiestra Leo Spellmana, który przez lata wystąpił na ponad tysiącu wesel i przyjęć. W 2000 roku miała miejsce amerykańska premiera jego „Rapsodii 1939–1945” w Waszyngtonie, organizowana przez United States Holocaust Memorial Museum. Natomiast 3 września 2002 roku odbyła się kanadyjska premiera utworu w Toronto’s Harbourfront Centre podczas festiwalu Ashkenaz. Nagrania fonograficznego „Rapsodii 1939–1945” dokonał zespół Paula Hofferta.

W 2006 roku zmarła Maria Spellman. Leon Spellman zmarł z powodu niewydolności serca 24 listopada 2012 roku w szpitalu North York General Hospital w Toronto, w Kanadzie. Po jego śmierci odnaleziono również dzienniki, które prowadził podczas okupacji niemieckiej.

Upamiętnienie

W dniu 29 stycznia 2016 w Filharmonii im. Artura Malawskiego w Rzeszowie odbyła się polska premiera utworu Rapsodia 1939–1945 w trakcie koncertu pod tytułem „Muzyka w blasku menory”. Następnego dnia, 1 lutego 2016 roku, Leon Szpilman został pośmiertnie uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Ostrowca Świętokrzyskiego. W ramach upamiętnienia, na ścianie kina „Etiuda” w Ostrowcu Świętokrzyskim odsłonięto również tablicę pamiątkową poświęconą jego osobie.

W tym samym roku miała miejsce także premiera dokumentu telewizyjnego produkcji kanadyjskiej, zatytułowanego Leo Spellman’s 'Rhapsody’: In Concert, który uchwycił pierwsze kanadyjskie wykonanie utworu Rapsodia 1939–1945. Dodatkowo, w 2018 roku powstał film dokumentalny pod nazwą The Lost Rhapsody of Leo Spellman, który był poświęcony Rapsodii – dziełu Szpilmana.

---

Oceń: Leon Szpilman

---