Bajla Gertner

---

Życiorys

Bajla Gertner była córką Izraela Daniela oraz Rywki. W okresie niemieckiej okupacji, potworny los spotkał jej rodzinę – zarówno rodzice, jak i starszy brat Aba Gertner, stracili życie. Aba zginął w powstaniu warszawskim, walcząc na obszarze szopów Toebbensa-Schultza. Jak twierdzi Rubin Katz, tylko Bajla pozostała przy życiu z całej rodziny po zakończeniu wojny. Była więźniarką obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, stąd nosiła numer A-16910.

Po wojnie osiedliła się w kibucu związanym z partią „Ichud”, mieszczącym się na trzecim piętrze budynku przy ul. Planty 7 w Kielcach. Mieszkańcy tego kibucu przygotowywali się do osiedlenia w Palestynie. Wspomnienia Raphaela Blumenfelda, nauczyciela oraz wychowawcy w kibucu, wskazują, że Bajla aktywnie uczestniczyła w życiu społeczności, redagując cotygodniowy biuletyn. Dodatkowo, według relacji Blumenfelda, pisała wiersze oraz rymowanki. Była osobą nieśmiałą i introwertyczną, zawsze zamyśloną, ale jednocześnie żywo zainteresowaną działalnością społeczną w swoim kibucu.

Bardzo tragiczny los spotkał ją podczas tzw. pogromu kieleckiego, który miał miejsce 4 lipca 1946 roku, kiedy to zginęła wraz z czterema innymi mieszkańcami kibucu. Zgodnie z niektórymi relacjami, była wyrzucona przez okno na ulicę. Wyniki sekcji zwłok ujawniły poważne obrażenia, w tym złamania kości czaszki oraz liczne rany cięte głowy. Stwierdzono również uszkodzenia w szczęce górnej, a także obrażenia spowodowane narzędziem twardym tępokrawędzistym.

Upamiętnienie

Bela Gertner, będąca centralną postacią wiersza Jacka Podsiadły zatytułowanego Słup ze słów, znalazła swoje miejsce w literaturze i kulturze polskiej. Utwór ten po raz pierwszy opublikowano w Gazecie Wyborczej oraz w Książkach. Magazynie do Czytania, a następnie w zbiorze pod tytułem Podwójne wahadło autorstwa Podsiadły. Dyskusje związane z tym wierszem prowadzone były na łamach Gazety Wyborczej, gdzie Joanna Tokarska-Bakir i Juliusz Kurkiewicz poruszyli temat w artykule Co Polacy zrobili Żydom? oraz w kontekście wyjątkowego wiersza Podsiadły. Inni znani komentatorzy kulturowi, jak Marta Tomczok, Karolina Koprowska oraz Jacek Kleyff, Bożena Keff, Piotr Sadzik i Jan Potkański, również wzięli udział w analizie dzieła na łamach magazynu Wizje. Wiersz ten został również zaaranżowany muzycznie i nagrany przez Jacka Kleyffa, co dopełnia jego artystyczną interpretację.

Bela Gertner zyskała również uznanie w ramach warsztatów organizowanych przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego. Jej historia znalazła swoje odzwierciedlenie w sztuce 1946, która była poświęcona tragicznym wydarzeniom pogromu kieleckiego. Spektakl ten miał swoje miejsce na deskach Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, gdzie został wystawiony w 2017 roku pod reżyserią Remigiusza Brzyka.

---

Oceń: Bajla Gertner

---